اعسار چیست؟
اعسار در اصطلاح حقوقی به معنای ناتوانی مالی شخص در پرداخت بدهی یا تعهدات مالی است. در خصوص مهریه، اعسار به وضعیتی اشاره دارد که زوج به دلیل عدم تمکن مالی قادر به پرداخت مهریه به صورت یکجا نیست و از دادگاه درخواست می‌کند که یا از پرداخت معاف شود یا مهریه به صورت اقساطی پرداخت گردد. بر اساس ماده ۶ قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی مصوب ۱۳۹۴، هر فردی که به دلیل ناتوانی مالی قادر به پرداخت دیون خود نباشد، می‌تواند درخواست اعسار ارائه دهد.
شرایط ارائه دادخواست اعسار مهریه
برای ارائه دادخواست اعسار، زوج باید شرایط زیر را داشته باشد:
- ناتوانی مالی: زوج باید ثابت کند که دارایی‌ها و درآمد او برای پرداخت مهریه کافی نیست.
- ارائه مدارک: مدارکی مانند فهرست اموال، صورت‌حساب‌های بانکی، فیش حقوقی (در صورت وجود) و شهادت شهود برای اثبات ناتوانی مالی ارائه شود.
- محکومیت مالی: زوج باید محکوم به پرداخت مهریه شده باشد، مثلاً از طریق رأی دادگاه یا اجراییه ثبت.
چند بار میتوان دادخواست اعسار داد؟
از منظر قانونی، تعداد دفعات ارائه دادخواست اعسار مهریه در قوانین ایران محدودیت صریحی ندارد. این بدان معناست که زوج می‌تواند هر بار که شرایط مالی‌اش تغییر کند یا نیاز به بازنگری در وضعیت پرداخت مهریه داشته باشد، دادخواست اعسار ارائه دهد. با این حال، چند نکته مهم در این زمینه وجود دارد:
- تکرار دادخواست در شرایط مشابه: اگر زوج بدون تغییر در وضعیت مالی خود و صرفاً برای تأخیر در پرداخت مهریه دادخواست اعسار ارائه دهد، ممکن است دادگاه آن را رد کند، زیرا این اقدام می‌تواند به عنوان سوءاستفاده از قانون تلقی شود.
- تغییر شرایط مالی: در صورتی که پس از رد یا پذیرش دادخواست قبلی، شرایط مالی زوج تغییر کند (مثلاً کاهش درآمد یا افزایش بدهی‌ها)، او می‌تواند دوباره دادخواست اعسار ارائه دهد.
- تصمیم دادگاه: هر دادخواست اعسار به صورت مستقل بررسی می‌شود و تصمیم دادگاه به مدارک و شواهد ارائه‌شده بستگی دارد.
مراحل ارائه دادخواست اعسار مهریه
برای ارائه دادخواست اعسار، زوج باید مراحل زیر را طی کند:
- تهیه مدارک: جمع‌آوری مدارکی که ناتوانی مالی را اثبات می‌کند.
- تنظیم دادخواست: دادخواست اعسار باید به صورت کتبی و با رعایت فرم‌های قانونی تنظیم شود.
- ثبت در دفاتر خدمات قضایی: دادخواست از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت و به دادگاه خانواده ارجاع می‌شود.
- جلسه رسیدگی: دادگاه جلسه‌ای برای بررسی مدارک و شنیدن اظهارات طرفین برگزار می‌کند.
- صدور رأی: در صورت پذیرش اعسار، دادگاه ممکن است مهریه را تقسیط کند یا زوج را موقتاً از پرداخت معاف نماید.
پیامدهای رد یا پذیرش دادخواست اعسار
در صورت پذیرش دادخواست اعسار، زوج می‌تواند مهریه را به صورت اقساطی پرداخت کند. اما اگر دادخواست رد شود، زوج ملزم به پرداخت مهریه به صورت یکجا خواهد بود و در صورت عدم پرداخت، ممکن است با عواقبی مانند توقیف اموال یا حتی حبس مواجه شود (ماده ۳ قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی). برای اطلاعات بیشتر در مورد اعتراض به رأی مهریه، می‌توانید به مقاله چند بار میشه به رای مهریه اعتراض کرد مراجعه کنید.
نقش وکیل در دادخواست اعسار
استفاده از وکیل متخصص در امور خانواده می‌تواند شانس موفقیت در دادخواست اعسار را افزایش دهد. وکیل می‌تواند مدارک لازم را به درستی تنظیم کرده و استدلال‌های حقوقی مناسب را در دادگاه ارائه دهد. برای اطلاع از هزینه‌های وکالت در موارد مشابه، به مقاله هزینه ی وکیل برای طلاق توافقی در کرج مراجعه کنید.
سؤالات متداول درباره اعسار مهریه
۱. آیا اعسار از مهریه به معنای معافیت کامل از پرداخت است؟
خیر، اعسار معمولاً به معنای تقسیط مهریه است، مگر اینکه زوج به طور کامل ناتوان از پرداخت باشد و دادگاه شرایط خاصی را تشخیص دهد.
۲. آیا زن می‌تواند به رأی اعسار اعتراض کند؟
بله، زوجه می‌تواند در صورتی که معتقد است زوج تمکن مالی دارد، به رأی اعسار اعتراض کند. این اعتراض در دادگاه تجدیدنظر بررسی می‌شود.
۳. مهریه چند بار به زن تعلق می‌گیرد؟
برای اطلاعات بیشتر در مورد تعداد دفعات تعلق مهریه به زن، به مقاله مهریه چند بار به زن تعلق می‌گیرد مراجعه کنید.
نتیجه‌گیری
دادخواست اعسار مهریه ابزاری قانونی است که به زوج امکان می‌دهد در صورت ناتوانی مالی، تعهدات خود را به صورت اقساطی انجام دهد. تعداد دفعات ارائه این دادخواست از نظر قانونی محدودیتی ندارد، اما باید با مدارک معتبر و شرایط تغییر یافته همراه باشد. مشاوره با وکیل متخصص و ارائه مدارک دقیق می‌تواند به موفقیت این دادخواست کمک کند. در نهایت، آگاهی از قوانین و رویه‌های قضایی ایران در این زمینه برای هر دو طرف دعوی ضروری است.
منابع
- قانون مدنی ایران، مواد ۱۰۸۲ و ۱۰۸۳
- قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی مصوب ۱۳۹۴
- آرای وحدت رویه دیوان عالی کشور در خصوص اعسار
- رویه قضایی دادگاه‌های خانواده در ایران
